Merry Christmas Mr. Lawrence (1983)

Ελληνικός τίτλος: Καλά Χριστούγεννα, κύριε Λώρενς
Σκηνοθεσία: Nagisa Oshima
Παίζουν: David Bowie, Tom Conti, Ryuichi Sakamoto, Takeshi Kitano, Jack Thompson
Χώρα: Ιαπωνία, Αγγλία
Είδος: Δράμα, Αντιπολεμική


Υπόθεση: Το 1942 ο Βρετανός στρατιώτης Jack Celliers βρίσκεται σε ένα ιαπωνικό σωφρονιστικό ίδρυμα. Το ίδρυμα διοικείται από τον Yonoi, έναν αυστηρό άντρα με αρχές. Στα μάτια του, οι φυλακισμένοι είναι δειλοί άντρες που προτίμησαν να παραδοθούν παρά να αυτοκτονήσουν. Ένας φυλακισμένος, ο διερμηνέας John Lawrence, προσπαθεί να εξηγήσει τον ιαπωνικό τρόπο σκέψης, γεγονός που τελικά τον χαρακτηρίζει ως προδότη.



Μια υπέροχη και ιδιαίτερη αντιπολεμική ταινία που η θεματολογία της θυμίζει αρκετά το αξέχαστο αριστούργημα The Bridge on the River Kwai του David Lean, χωρίς ωστόσο τον κλασικισμό και τον επικό τόνο που απόπνεε η ταινία εκείνη. Πρόκειται για μια σύγκρουση δύο εντελώς διαφορετικών κόσμων μεταξύ της συντηρητικής και αυστηρών αρχών Ιαπωνίας και της προοδευτικής Δύσης. Ο Nagisa Oshima (Η αυτοκρατορία των αισθήσεων) αναδεικνύει σε όλο του το μεγαλείο όλο αυτόν τον παραλογισμό του χάσματος μεταξύ των δύο αυτών “αντίπαλων” στρατοπέδων, βάζοντας τους ήρωές του σε όλη την διάρκεια της ταινίας να προσπαθούν να καταλάβουν τα ήθη και έθιμα, την κουλτούρα αλλά και τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται ο εχθρός του. Κάτι που φυσικά αποδεικνύεται αδύνατον.

Και στην μέση βρίσκεται ο κύριος Λώρενς, ο ήρωας του τίτλου, ο οποίος έχοντας γνώση της ιαπωνικής γλώσσας καθώς και της κουλτούρας τους, αναλαμβάνει τον ρόλο του διασομελαβητή ώστε να γεφυρώσει αυτό το χάσμα, προκαλώντας όμως έτσι την δυσπιστία των ίδιων των συντρόφων του, φτάνοντας ακόμα και στο σημείο να τον θεωρούν προδότη. Μα αυτός όμως που κλέβει την παράσταση και δίνει μια διαφορετική νότα στο ύφος καθώς και στους αφηγηματικούς ρυθμούς (με την χρήση κάποιων φλας μπακ) της ταινίας, είναι η επιβλητική παρουσία του David Bowie, στον ρόλο ενός αιχμαλώτου του στρατοπέδου, ενός ασυμβίβαστου και ανυπότακτου πνεύματος που ο Oshima φροντίζει να του δώσει μια σχεδόν μεταφυσική υπόσταση η οποία στοιχειώνει τις προκαταλήψεις και τα πιστεύω των προσκολλημένων σε αυτά Ιαπώνων και ειδικά του διοικητή του στρατοπέδου. Ταυτόχρονα όμως, ο Oshima βάζει και τον ίδιο τον Bowie να στοιχειώνεται από προσωπικούς του δαίμονες.

Μια ταινία γεμάτη με αντιπολεμικά μηνύματα με χαρακτηριστικότερο όλων εκείνο που ξεστομίζει στο τέλος της ταινίας ο κ. Λώρενς προς τον Ιάπωνα λοχία (ένας εξαιρετικός Takeshi Kitano), τον άνθρωπο δηλαδή που υλοποιούσε τις σκληρές διαταγές του διοικητή του στρατοπέδου, που όμως αδυνατεί να καταλάβει ποια είναι τα εγκλήματά του.

Ο κ. Λώρενς προς τον Ιάπωνα λοχία:
“Είσαι θύμα των ανθρώπων που πιστεύουν ότι έχουν δίκιο.
Όπως τότε, εσύ και ο διοικητής του στρατοπέδου…
…πιστεύατε απόλυτα ότι είχατε δίκιο.
Και η αλήθεια είναι βέβαια…
…ότι κανείς τελικά δεν έχει δίκιο.”

Αυτή η υπέροχη, μικρή αλλά ουσιώδη ομιλία του κ. Λώρενς αναδεικνύει όλο τον παραλογισμό του πολέμου. Διότι σε έναν πόλεμο δεν υπάρχουν νικητές, δίκιο και σωστό από την στιγμή που υπάρχουν απώλειες ανθρώπινων ζωών.

Να σημειώσω ότι η ταινία δεν έχει σχεδόν καμία σχέση με τα Χριστούγεννα. Όμως η φράση που αποτελεί και τον τίτλο της ταινίας “Merry Christmas Mr. Lawrence”, παίζει έναν πολύ καθοριστικό καθώς και συμβολικό ρόλο στην ιστορία της. Για να το καταλάβετε αυτό πρέπει φυσικά να την δείτε. Τέλος να αναφέρω και την μνημειώδη μουσική της. Πραγματικά δεν έχω λόγια για να περιγράψω τα συναισθήματα που είχα ακούγοντας αυτήν την υπέροχη και γεμάτη ποίηση, λυρισμό, νοσταλγία μουσική που ταίριαζε άψογα με το ύφος και την θεματική της ταινίας.

Καλή πρωτοχρονιά, με υγεία κι ευτυχία σε σας και στις οικογένειές σας!

4: Πολύ καλή

0: Κακή / 1: Μετριότατη / 2: Απλώς ενδιαφέρον / 3: Καλή / 4: Πολύ καλή / 5: Αριστούργημα